Hiztegia ::: Vocabulario |
|||
azukre (azúkre) |
azúcar |
gosari (gosári) | desayuno |
irin (írin) |
harina |
gaixorik (gayxórìk) | enfermo |
paper (páper) | papel | sarri (sárri) | frecuentemente |
arkatz (arkátz) | lápiz | harritu (arrítu) | sorprender, admirar |
bolaluma (bolálumà) | bolígrafo | ia (í-a) | casi |
aizto (áyzto) | cuchillo | zertarako? (zertárakò) | ¿para qué? |
ezin (ézin) | no poder | ...-T(Z)EKO | para ... |
ongi (óngi) | bien | ondo (óndo) | bien (usado en el occidente del País Vasco) |
gaizki (gáyzki) | mal | txarto (txárto) | mal (usado en el occidente del País Vasco) |
paper (páper) | papel |
...-(e)LAKO
|
porque ... |
* El sufijo -(e)LAKO que se añade al verbo conjugado sirve para unir dos oraciones, una de las cuales es causa o motivo de la otra. Su funcionamiento al añadirlo es igual que el del sufijo -(e)LA:
Zergatik etorri zara? (Zergátìk etórri zarà?) = ¿Por qué has venido?
Nire ama hemen dugulako etorri naiz (Nírè ámà emén dugúlako etórri nàyz) = He venido porque tenemos a mi madre aquí
* Si el verbo termina en -U, -I, -GO, -KE o consonante se le añade -eLAKO:
Duelako , Dagoelako, Naizelako...
* Excepciones:
a) Si el verbo termina en "n", al unirle el sufijo esta "n" desaparece:
Nahia joan zelako esan dute (Náy-à joán zelákò esán dutè) = Lo han dicho porque fue Nahia
b) Si el verbo termina en "-t" al unirle el sufijo se convierte en "-dalako":
Hartu dudalako dio (Artú dudálakò di-ò) = Lo dice porque lo he cogido
c) Si el verbo es da (es) se convierte en delako y si el verbo es dira (son) se convierte en direlako:
Han egon delako dio (An egón delákò di-ò) = Lo dice porque ha estado allí
Han egon direlako dio (An egón dirélakò di-ò) = Lo dice porque han estado allí
* El sufijo -T(Z)EKO, en cambio, se añade al infinitivo y significa "para". Responde a la pregunta "zertarako?" (¿para qué?)
Zertarako ekarri duzu liburu hori? (Zertárakò ekárri duzù libúru orì?) = ¿Para qué has traído ese libro?
Bihar goizean irakurtzeko ekarri dut (Bi-ár goyzéàn irakúrtzekò ekárri dùt) = Lo he traído para leerlo mañana a la mañana
01. Nik ezin dut paperan idatzi (Nik ézin dùt papéràn idátzì)
02. Zergatik ez? Arkatzik ez dudalako ekarri (Zergátìk èz? Arkátzìk eztúdalakò ekárrì)
03. Ezin dut gazta ebaki (Ézin dùt gáztà ebákì)
04. Zergatik ez? Aiztorik ez dudalako ekarri (Zergátìk èz? Ayztórìk eztúdalakò ekárrì)
05. Ezetz dio, ez dela joango, ama gaixorik dagoelako (Ezétz di-ò, eztélà joángò, ámà gayxórìk dagóelakò)
06. Ez naiz hondartzara joan eguraldi txarra egin duelako (Énàyz ondártzarà joàn egúraldì txárrà egín du-élakò)
07. Gaurko ariketak txarto egin dituzu eta guztiz harritu naiz, ia beti ederki egiten dituzulako (Gáwrkò aríketàk txárto egín ditúzù éta gúztiz arrítu nàyz, í-a betì edérkì egíten ditúzulakò)
08. Ez dut jakin nola egin, egun horretan ez nintzelako etorri (Éztùt jakín nólà egìn, egún orrétàn eníntzelakò etórrì)
09. Ez nintzen etorri, izotz handia izan zelako (Eníntzèn etórrì, izótz andí-à izán zelákò)
10. Jantokira azukrea eraman du, gosaria egiteko (Jantókirà azúkre-à eráman dù, gosári-à egítekò)
11. Irin asko ekarri dut ogia egiteko (Irín askò ekárri dùt ogí-à egítekò)
12. Zertarako izaten da irina? Ia beti ogia egiteko (Zertárakò izáten dà irínà? Í-a betì ogí-à egítekò)
13. Lehengo urteetan sarri joaten ginen herritxu horretara eta han ederki ibili ere hango adiskide batzuekin, baina orain haiek Londresen bizi dira eta horregatik ez gara joaten (Leéngò urtéetàn sárri joáten giñèn errítxu orrétarà éta an edérkì ibíli erè ángò adískidè batzú-ekìn, báñà oráyn áy-èk Londrésèn bizí dirà éta orrégatìk ezkára joátèn)
01. Yo no puedo escribir en el papel.
02. ¿Por qué no? Porque no he traído lápiz.
03. No puedo cortar el queso.
04. ¿Por qué no? Porque no he traído cuchillo.
05. Dice que no, que no irá, porque la madre está enferma.
06. No he ido a la playa porque ha hecho mal tiempo.
07. Los ejercicios de hoy los has hecho mal y me he sorprendido totalmente, porque casi siempre los haces muy bien.
08. No he sabido cómo hacerlo, porque ese día no vine.
09. No vine, porque fue (hubo) una gran helada.
10. Ha llevado azúcar al comedor, para hacer el desayuno.
11. He traído mucha harina para hacer pan.
12. ¿Para qué suele ser la harina? Casi siempre para hacer pan.
13. En los años anteriores frecuentemente íbamos a ese pueblito y allí andar (pasarlo) también muy bien con unos amigos, pero ahora ellos viven en Londres y por eso no vamos.
¡Comparte esta lección!